“...บรรดาสตรีทั้งปวง มีครรภ์ได้ ๑ วัน หรือ ๑๕ วัน ก็ดี ย่อมแสดงอาการให้ปรากฏแก่มหาชนทั้งหลายว่าครรภ์นั้นตั้งขึ้น เพราะมีเส้นเอ็นที่ผ่านหน้าอกนั้นเขียว หัวนมคล้ำดำและมีเม็ดเกิดขึ้นรอบหัวนมนั้น เมื่อมีอาการเช่นนี้ปรากฏ พึ่งรู้ว่าสตรีนั้นพึงมีครรภ์ขึ้น โดยแน่แท้ฯ ...”
ความตอนหนึ่งจากตำราครรภ์รักษา โดย พระอาจารย์นุ่น วัดนางไนย์
การผดุงครรภ์ไทย หรือการผดุงครรภ์แผนโบราณ เป็นศาสตร์แขนงหนึ่ง ในหลักวิชาการแพทย์แผนไทย เกี่ยวกับการดูแลมารดา และทารก ตั้งแต่ระยะเริ่มตั้งครรภ์ จนกระทั่งคลอดบุตร ดังนั้น แพทย์ผดุงครรภ์แผนโบราณ จึงมีหน้าที่ ให้คำแนะนำ ดูแล แก้ไข ป้องกันอาการต่าง ๆ ของผู้หญิง ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ จนครบกำหนดคลอด ทำหน้าที่ทำคลอด ตลอดจนการดูแลสุขภาพมารดาหลังคลอดและทารกแรกเกิด ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย
การดูแลสตรีขณะตั้งครรภ์ ตามความเชื่อชาวไทยสมัยโบราณนั้น ผู้อาวุโสจะสอนให้หญิงที่กำลังตั้งครรภ์ไหว้พระ ทำบุญ สวดมนต์ รักษาศีล เพื่อทารกในครรภ์จะได้มีความบริสุทธิ์ผุดผ่อง คลอดง่าย ทานการใช้ยาสมุนไพรต่าง ๆ บำรุงครรภ์ บำรุงโลหิต ที่เรียกว่า “ยาครรภ์รักษา” หรือใช้ดอกไม้ชานชาลา (ดอกไม้บูชาพระที่แห้งแล้ว) จะทำให้แม่และกุมารในครรภ์ปราศจากโรค มีกำลังแข็งแรง
ในส่วนอาหารที่สตรีมีครรภ์ควรรับประทานนั้น ควรจะทานอาหารให้ตรงตามธาตุเจ้าเรือนและครบ 5 หมู่ โดยเน้นอาหารที่มีรสอ่อนเป็นหลัก เผ็ดร้อนแต่น้อย อาหารที่มีรสเผ็ดร้อนจัด ไม่สมควรบริโภคยิ่ง เช่น เครื่องเทศ พริก ก่อความรบกวนให้แก่ลำไส้ หรือมดลูกในครรภ์ทางอ้อม เป็นเหตุให้เกิดการแท้งได้ ส่วนอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ที่เป็นโปรตีนควรรับประทานจำพวกปลา เพราะย่อยง่าย และเพื่อมิให้ไตทำงานหนักมาก หากรับประทานเนื้อสัตว์จำพวกอื่น ๆ จะเป็นโทษแก่ร่างกายในขณะทารกปฏิสนธิ ให้ดื่มน้ำดอกไม้ น้ำผลไม้ หรือ เกสรดอกไม้ชงน้ำดื่มเป็นยาบำรุงครรภ์ เป็นต้น
ผู้เข้าชมสามารถชมสิ่งแสดง อุปกรณ์ ข้าวของเครื่องใช้ อันทรงคุณค่าเกี่ยวกับการผดุงครรภ์แผนโบราณซึ่ง ศ. นพ.อวย เกตุสิงห์ เป็นผู้รวบรวมไว้ได้ที่โซนจัดแสดงสยามรัฐเวชศาสตร์ ชั้น 2 พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน เวลา 10.00-17.00 น. (ยกเว้นวันอังคารและวันหยุดนักขัตฤกษ์) สอบถามข้อมูล โทร. 02-419 2619
อ้างอิง
- คู่มือมัคคุเทศก์ ห้องสยามรัฐเวชศาสตร์
- ตำราครรภ์รักษา ของพระอาจารย์นุ่น วัดนางไนย์
และนำผลการประเมินไปพัฒนาปรับปรุงแก้ไขงานให้มีคุณภาพอย่างต่อเนื่อง